خرمگس

                                                           خرمگسها

                                                      خانواده Tabanidae

                                          (راسته دوبالان زیر راسته براکی سرا)

خرمگسها حشراتی با دگریستی کامل هستند. حشرات ماده تخمهای خود را به صورت دسته جمعی در محلهای مناسب مانند آبهای کم عمق، زمیتهای گل آلود و حاوی مواد آلی، در زیر گیاهان در حال پوسیدن و حتی درخاکهای مرطوب قرار می دهند. تخمها باریک و کشیده به طول یک الی 2/5 میلی متر و در دستجات 100 تا 1000 تایی همراه یک ماده چسبنده به اشیا و گیاهان موجود در محل چسبانده می شوند. تخمها پس از 4 الی 7 روز در شرایط مناسب تفریخ می شنود.

لاروها از مواد مختلفی تغذیه می کنند. بعضی از انواع شکارچی هستند واز موجودات کوچک موجود در محیط زیست مثل لارو حشرات، کرمهای خاکی و حتی در مواقع کمی غذا اقدام به هم خواری و تغذیه از لاروهای کوچکتر می کنند. تعدادی از آنها به خصوص انواع کرایزوپس از مواد آلی غیرزنده تغذیه می کنند.

دوره لاروی طولانی و گاهی 2 تا 3 سال طول می کشد و در این مدت بین 4 تا 9 بار پوست اندازی می کنند. لاروهای کامل قبل از تبدیل شدن به شفیره به قسمتهای خشک تر محیط مهاجرت کرده و تبدیل به شفیره می شنود. دوره شفیرگی معمولا یک الی دو هفته به طول می انجامد.

تقریبا تمام تابانیده ها روز فعال (Diurnal) هستند و اکثرا در هوای گرم و آفتابی بیشترین فعالیت را نشان می دهند ولی تعدادی از گونه ها درهوای ابری و سایه فعالیت بیشتری دارند.

تعداد از گونه های غیر نیش زن این خانواده در آفریقای مرکزی و آمریکای شمالی شب فعال (Nucturnal) هستند.

در این حشرات قوه بینایی نقش اساسی در جلب شدن و یافتن میزبان ایفا می کند. فقط خرمگسهای ماده خونخوار هستند. نوع نر به دلیل عدم وجود آرواره های بالا قادر به خونخواری نیست و از شیره گیاهان و مواد قندی دیگر تغذیه می کند.

خرمگسها عموما حشراتی برون خوار و برون زی هستند و ندرتا و به شکل تصادفی ممکن است وارد اماکن انسانی شوند.

تابانده ها با خونخواری و گزش دردناک و هم چنین ترشح بزاق خود در بدن میزبان عوارضی جدی و مشخصی ایجاد می کنند،

در دامپروری خسارات زیادی ایجاد می کند و از جمله منجر به کم خونی،کاهش وزن و کاهش شیر دامها می شود.

در انسان گزش خرمگسها علاوه بر ایجاد درد و مزاحمت، می تواند منجر به زحمتهای پوستی (Dermatitis)واکنشهای شدید آلرژیک به خصوص در افراد حساس شود.

خرمگسها به دلیل دردناک بودن گزش، معمولا با عکس العمل سریع میزبان در بدو تماس روبرو می شوند و موفق به انجام خونخواری در یک مرحله نشده و خونخواری در یک مرحله نشده و خونخواری منقطع دارند. این نحوه خونخوری باعث می شود که این حشرات ناقلین مکانیکی مناسب و موفقی برای بیماریها و عفونتهای خونی و پوستی باشند.

اکثر بیماریهایی که به شکل مکانیکی انتقال می یابند، جزو بیماریهای مشترک انسان  حیوان محسوب می شوند. مهمترین این بیماریها شامل سیاه زخم یا شاربن (Anthrax)،تولارمی (Tularemia) یا Deer fly fever و تریپانوزومیازیس ناشی از T.evansi هستند. Foil در سال لیستی از 18 بیماری دیگر ویروسی، باکتریایی، تک یاخته ایی و کرمی منتشر کرده که به طور طبیعی یا تجربی توسط خرمگسها به شکل مکانیکی منتقل می شوند.

 راههای موفقیت آمیز مبارزه با خرمگسها که به شکل وسیع قابل استفاده باشند،عملا محدود است. به دلیل وسعت مناطق فعالیت حشرات بالغ و حضور و استراحت آنها در خارج از اماکن،سمپاشی علیه آنها امکان پذیر نیست و مبارزه شیمیایی بیشتر علیه لارو و به صورت سمپاشی محلهای تخمریزی و رشد لارو با سموم محلول در روغن صورت گرفته و تا حدی موفقیت آمیز بوده است. خشکاندن باتلاقها و آبهای محل رشد خزمگسها از طریق زهکشی موجب کاهش جمعیت آنها میشود.

در مورد حیوانات، سمپاشی سطح بدن آنها با سموم تروئیدی توام با مواد سینرژیست و در مورد انسان استفاده از ترکیبات دور کننده در محل های آلوده تا حدی از گزش آنها جلوگیری می کند. یکی از راهای مبارزه با فرم بالغ استفاده از تله های چسبان سیاه رنگ به ابعاد 60x60 سانتی متر است که به شاخه های درختان با فواصل معین آویزون شده و باعث جذب، چسبیدن و مرگ خرمگسها می شود که در آمریکا استفاده و به طور نسبی موفقیت داشته است.