موش خانگی

موش خانگی Mus musculus

موشی است باریک و کوچک با چشمهای درشت و لاله گوشی نسبتا بزرگ و به وزن 10 تا 30 گرم.طول بدن 12-6 سانتیمتر طول دم برابرطول سر و بدن که از موهای ریز پوشیده شده، رنگ خاکستری و در سطح پشتی خاکستری مایل به قهوه ایی است دارای زیر گونه های متعدد بوده و انواع کاملا اهلی از این نوع به شکل کلنی ای بزرگ دیده می شوند. این موش ها گاهی به صورت آفت کشاورزی طغیان کرده  مثلا در کالیفرنیای آمریکا در یک مورد تعداد در یک مورد تعداد آنها به 32400 موش در هکتار رسید. انواع اهلی معمولا لانه حفر نکرده و از شکافها و مخفیگاهای درون منازل و انبارها استفاده و مواد غذایی مختلفی تغذیه می کنند.

طبق آمار سازمان جهانی بهداشت 1974 موشها سالانه 33 میلیون تن مواد غذایی را از بین می برند که برای تغذیه 130 میلیون نفر کافی است. در انگلستان خسارت موشها سالانه 5 تا 6 میلیون پوند برآورد شده است. در آرژانتین فقط در مزارع نیشکر 6 میلیون تن و در سنگال 40% تمام محصولات کشاورزی مورد تهاجم موشها قرار می گیرند.

جوندگان دارای قدرت تولید مثل زیاد بوده و بسیاری از آنها در تمام طول سال تولید نسل می کنند بعضی از آنها در سال 5 تا 6 بار زایمان کرده و در هر زایمان ت 17 تا بچه می زایند.

در سالهایی با زمستان ملایم و بهار پرباران گاهی جمیت آنها به شدت افزایش پیدا کرده و ظغیان می کنند.

از طرف دیگر در انبارها و بنادر به سه شکل خسارت وارد می کنند.1- میزان زیادی از دانه ها را می خورند.2- دانه ها را با مدفوع، ادرار و موی خود آغشته می کنند.3- کسیه  بسته بندی را سوراخ و باعث ریزش و اتلاف غله می شوند.

بیماری های منتقله توسط جوندگان((Rodent born diseases

کلا به عنوان بیماریها و عفونتهای زئونوز تعریف شده اند که عوامل بیماریزا به طور طبیعی، بین میزبان مهره دار و گاهی انسان در گردش می باشند. بعضی از این بیماریها ممکن است توسط سایر پستانداران بهتر از جوندگان انتقال یابند که از نام آنها صرف نظر می کنیم.

1-طاعون: در این بیماری موشهای اهلی به خصوص R.norvegicus و R.rattaus با حساسیت زیاد باعث پیداش اپیدمی و  meriones.persicus،mtristrami،و m.vinogradovi با حساسیت نسبی باعث حفظ کانونهای بیماری در طبیعت می شوند، مثل کردستان و آذربایجان غربی که مریونها به عنوان مخزن مطرح هستند.

2-Salmonellosis3-Leptospirosis4-Murine typhus5-Richetsiall pox6-Lassa fever(تب خونریزی دهنده)7-Lymphocytic choriomeningitis8-Rabies(هاری)9-کرمهای انگلی سستودی 10-Rat bite fever (sodo ku)11-Trichinosis12-Eosinophilic meningitis13-لیشمانیوز جلدی و احشایی (سالک روستایی و کالاآزار سودانی )14-تورلارمی15-شبه سل(مشمشه)16-تب راجعه آندمیک و اسپورادیک.

در انتقال بیماریها فوق جوندگان اهلی از خانواده Muridae و در درجه بعد جوندگان وحشی از خانواده Cricetidae به خصوص ژربیل ها از اهمیت ویژه ای برخوردارند و به عنوان مخازن تعداد زیادی از این بیماریها نیز شناخته شده اند.روش هاي مبارزه با جوندگان به شرح زير مي باشد:

الف-جمع آوری و دفن بهداشتی زباله:در دسترس بودن زباله و پس مانده غذا یکی از علل استقرار و افزایش جمعیت موشها به خصوص راتوس نروژیکوس است،بنابراین نگهداری زباله در ظروف فلزی بدون رخنه و تخلیه سریع روزانه و دفن آن در گودالهای به عمق 183 تا 244 سانتی متر بسته به نوع خاک و فشردن آن از روشهای موثر کاهش جمعیت موشها است.

ب-رات پروف کردن((Rat proffingرات پروف کردن ساختمانها به منظور ممانعت از ورود موشها به ساختمان از طریق ساخت پی بنا با بتون آرمه، تنظیم لبه پایینی درها به شکل کاملا چسبیده به چارچوب و بدون شکاف و نصب ورقه فلزی به طول cm30 از سطح زمین برروی دربهای تخته ای، نصب توری ضخیم بر روی پنجره ها و ورودی هواکش طبقات پایین ساختمان، تعویض سریع شیشه های شکسته و نصب صفحات فلزی مسطح یا قیف مانند برروی ناودانها انجام می گیرد.

ج-از بین بردن پناهگاه و لانه موشها و محروم کردن آنها از دسترسی به آب و غذا:از طریق پر کردن کافها  سوراخها با سیمان و قرار دادن مواد غذایی برروی سکو به ارتفاع Cm30-40 از سطح زمین و cm30 از دیوار و تهویه مناسب و نور کافی در انبارها و از بین بردن منابع زاید آب(مثل تعویض واشر شیرهایی که چکه می کنند) می توان باعث کاهش جمعیت موش ها شد.

د-بهداشتی نگه داشتن محیط زیست:با رعایت بهداشت در منازل،از طریق استفاده از ظروف زباله درب دار،در دسترس قرار ندادن مواد زاید و پس مانده غذا به طور آزاد و عدم پراکندگی زباله در اطراف خانه ها نیز می توان روند تکثیر موش ها را کنترل کرد.

ه-استفاده از سموم شیمیایی، دور کننده و تله به منظور کشتن موشها:سموم شیمیایی ممکن است به شکل طعمه جامد،پودر و یا مایع باشند.

از انواع تله های کشته گیر (Chocker trap) و زنده گیر ((Live trap مثل تله های قفسی و شرمن (Sherman) می توان در سطح محدود استفاده نمود.